Ból ścięgna Achillesa – czynniki ryzyka, leczenie i zapobieganie

„Zapalenie ścięgna Achillesa” jest potoczną nazwą zmian degeneracyjnych w obrębie ścięgna czyli tendinopatii. W rzeczywistości stanu zapalnego w przebiegu ścięgna nie ma. W wyniku przeciążenia ścięgna dochodzi do mikrourazów i zmian wtórnych ścięgna, które powodują dolegliwości bólowe.

Tendinopatia ścięgna Achillesa najczęściej występuje u biegaczy, którzy w krótkim czasie zwiększyli intensywność treningów. Jest też spotykana u osób w średnim wieku, które okazjonalnie trenują sporty takie jak tenis, piłka nożna, koszykówka itp.

Najczęstsze objawy

• Ból ścięgna w części środkowej, zwłaszcza rano lub na początku aktywności fizycznej
• Tkliwość podczas ucisku na ścięgno
• W przewlekłym stanie badalne jest zgrubienie ścięgna
• Ograniczeni zgięcia stopy grzbietowo (czyli „do góry”)

Czynniki ryzyka

• Płeć – częściej występuje u mężczyzn
• Wiek – z wiekiem wzrasta częstość
• Aktywność sportowa – nieprawidłowo dobrany trening, brak rozgrzewki, niesystematyczne uprawianie sportu, nieodpowiednie obuwie
• Przyjmowane leki – zażywanie leków z grupy fluorochinolonów zwiększa ryzyko

Diagnostyka

W celu postawienia rozpoznania wystarczające jest badanie kliniczne oraz badanie USG. W badaniu ultrasonograficznym można ocenić ciągłość ścięgna, grubość, ukrwienie obecność zwłóknień oraz czy nie ma wysięku w jego otoczeniu. Dodatkowo ocenia się przyczep ścięgna do kości piętowej, gdzie też mogą być widoczne patologiczne zmiany morfologiczne.

Leczenie

Jest wiele metod leczenia, które mogą być skuteczne, ale w pierwszej kolejności zaczyna się od leczenia rehabilitacyjnego. Jedną z najskuteczniejszych metod udowodnionych naukowo są ćwiczenia ekscentryczne np. według protokołu Alfredsona. Jest to zestaw ćwiczeń, które wykonuje się codziennie przez okres około 12 tyg. Dodatkowo można stosować terapię manualną z fizjoterapętą, falę uderzeniową lub posiłkować się przy zaostrzeniu lekami przeciwbólowymi. W przypadku braku poprawy i długo utrzymujących się dolegliwości wskazane jest leczenie operacyjne.

Zapobieganie – co robić, żeby uniknąć dolegliwości

• Stopniowo zwiększaj obciążenie – po rozpoczęciu treningów należy stopniowo zwiększać intensywność i częstość treningów
• Dobór treningu – unikaj aktywności , które w dużym stopniu obciążają ścięgna Achillesa (np. biegi górskie). Do takich treningów należy się odpowiednio przygotować i nie można pomijać rozgrzewki
• Dobór odpowiedniego obuwia – buty muszą być dobrane do kształtu stopy. Każda stopa jest inna i może układać się bardziej w supinacji lub pronacji.  Dobrze dobrane obuwie powinno prawidłowo podpierać łuki stopy, amortyzować piętę i redukować napięcie ścięgna Achillesa. Jeżeli nie można tego osiągnąć samym obuwiem, to wykorzystuje się do tego wkładki ortopedyczne, które są indywidualnie przygotowywane do kształtu stopy
• Wykonuj ćwiczenia rozciągowe – należy codziennie ćwiczyć i „naciągać” mięśnie łydki, to zmniejszy ryzyko tendinopatii lub nawrotu dolegliwości
• Wzmacniaj mięśnie – silne mięśnie podudzia zapewnią większą odporność na uszkodzenia i przeciążenia ścięgna
• Zmieniaj treningi czyli cross training– powinno się przeplatać treningi dające duże obciążenie na ścięgno Achillesa (bieganie, skakanie) treningami, gdzie to obciążenie będzie mniejsze ( jazda na rowerze, pływanie)

Powrót do sportu

Po zakończeniu leczenia i przy braku dolegliwości bólowych można stopniowo wracać do aktywności sportowej. Nie można zaczynać od intensywnych treningów, gdyż może to skutkować nawrotem dolegliwości. Jeżeli takie objawy wystąpią, należy przerwać aktywność fizyczną na kilka dni i ponownie wracać do sportu z mniejszym obciążeniem.

dr n. med. Michał Skowronek
Zespół SPORTOKLINIK