Skręcenie stawu skokowego – błahy problem czy poważny uraz?

Skręcenie stawu skokowego często przydarza się sportowcom trenującym sporty biegowe, zwłaszcza podczas treningów czy zawodów w terenie i biegów górskich.

Jak dochodzi do skręcenia stawu skokowego?

Do kontuzji dochodzi zwykle w wyniku złego ustawienia stopy na jej zewnętrznej lub wewnętrznej krawędzi. Takie sytuacje zdarzają się często podczas biegu po nierównym terenie. Łatwo skręcić kostkę podczas lądowania z zeskoku, gdy na stopę ustawioną pod kątem do podłoża działa siła dużo większa niż ciężar ciała. Czasami też istnieją czynniki, które predysponują do wystąpienia skręcenia kostki nawet podczas zwykłego chodzenia. Ryzyko kontuzji jest większe u osób z wadami stóp, uogólnioną wiotkością więzadłową, osłabieniem mięśni kończyn dolnych, słabymi mięśniami stabilizującymi tułów, miednicę i kończyny dolne, a także zaburzeniami równowagi. Istotne znaczenie ma fakt przebytych skręceń stawu skokowego w przeszłości, zwłaszcza tych zaniedbanych lub nieodpowiednio leczonych.

Jak rozpoznać? Objawy

W momencie złego postawienia stopy na podłożu może być odczuwany nagły ostry lub rozdzierający ból. Zaraz po skręceniu ból ten zwykle nieco maleje, by następnie nasilać się stopniowo wraz z obrzękiem i osiągnąć maksimum po około 6-12 godzinach. W okolicy kostek może być widoczny krwiak. Chodzenie może być utrudnione. Nasilenie objawów jest zależne od stopnia skręcenia i liczby uszkodzonych więzadeł oraz uszkodzenia innych struktur położonych w okolicy stawu skokowego.

Czy warto kontynuować bieg z bolącym stawem?

Jeśli w trakcie biegu źle postawiłeś stopę i odczuwasz ból kostki, powinieneś mimo wszystko zrezygnować z kontynuowania biegu. Fala endorfin i duch rywalizacji mogą zniwelować ból, ale w obrębie stawu może dochodzić do dalszych uszkodzeń i zwiększenia traumatyzacji tkanek. Zwłaszcza jeśli w podczas dotyku kostki odczuwasz wyraźne zwiększenie bólu, może to świadczyć o towarzyszącym pęknięciu kości. Nierozważne obciążanie nogi pomimo bólu może prowadzić do przemieszczenia się odłamów kostnych i dalszych powikłań.

Jakie struktury ulegają uszkodzeniu w wyniku skręcenia stawu skokowego?

Skręcenie dotyczy uszkodzenia torebki stawowej oraz więzadeł stabilizujących staw skokowy. W większości przypadków dochodzi do uszkodzeń więzadeł położonych z boku stawu skokowego, głównie więzadła skokowo-strzałkowego przedniego (ATFL, anterior talofibular ligament). Gdy siła urazu jest znaczna, może dojść także do uszkodzenia więzadła piętowo-strzałkowego (CFL, calcaneofibular ligament) lub PTFL (pozterior talofibular ligament)

Dużo rzadziej dochodzi do uszkodzenia więzadła stabilizującego stawu skokowy od strony przyśrodkowej – czyli więzadła trójgroniastego.

Więzadła mogą ulec naciągnięciu (I stopień), znacznemu uszkodzeniu (II stopień) lub całkowitemu zerwaniu (III stopień).

Skręcenie może obejmować także uszkodzenie więzozrostu, który łączy ze sobą kość strzałkową i kość piszczelową.

Poza więzadłami może dojść do uszkodzenia:

• chrząstki stawowej bloczka kości skokowej,
• ścięgien mięśni strzałkowych,
• ścięgna Achillesa,
• ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego,
• kości strzałkowej.

Wizyta u ortopedy

W razie wystąpienia niepokojących objawów w okolicy stawu skokowego należy udać się do ortopedy. Lekarz zbada kontuzjowaną okolicę oraz wykona badanie USG stawu skokowego. W razie podejrzenia uszkodzenia chrząstki może zlecić wykonanie rezonansu magnetycznego.

Leczenie skręcenia stawu skokowego

Leczenie może obejmować postępowanie zachowawcze lub operacyjne. Skręcenia bez wtórnej mechanicznej niestabilności stawu skokowego i innych powikłań z powodzeniem leczy się rehabilitacją. Stwierdzona przez lekarza niestabilność mechaniczna stawu skokowego może wymagać u sportowców wykonania zabiegu operacyjnego. Zabieg polega na naprawie lub rekonstrukcji uszkodzonych więzadeł. Ponadto w trakcie operacji możliwe jest zaopatrzenie uszkodzeń pozostałych struktur (np. chrząstki stawowej).

Zapobieganie

• ​Stopniowo zwiększaj obciążenie – po rozpoczęciu treningów należy stopniowo zwiększać intensywność i częstość treningów.
• Przed każdym treningiem rób rozgrzewkę.
• Dobór odpowiedniego obuwia – buty muszą być dobrane do kształtu stopy. Każda stopa jest inna i może układać się bardziej w supinacji lub pronacji.  Dobrze dobrane obuwie powinno prawidłowo podpierać łuki stopy i ją stabilizować. Jeżeli nie można tego osiągnąć samym obuwiem to wykorzystuje się do tego wkładki ortopedyczne, które są indywidualnie przygotowywane do kształtu stopy.
• Wzmacniaj mięśnie – nie tylko więzadła stabilizują staw. Silne mięśnie podudzia i dobra kontrola nerwowo-mięśniowa zapewnią dodatkową stabilizację dynamiczną.

Powrót do sportu

Po zakończeniu leczenia i braku dolegliwości bólowych można stopniowo wracać do aktywności sportowej. Nie można zaczynać od intensywnych treningów, gdyż może to skutkować nawrotem dolegliwości. Jeżeli takie objawy wystąpią należy przerwać aktywność fizyczną na kilka dni ponownie wracać do sportu z mniejszym obciążeniem.

dr n. med. Michał Skowronek
Zespół SPORTOKLINIK